maart 2010 – Een toerneetje met tot slot een concert op een echt oud-Hollands thema op een echt oud-Hollandse, Amsterdamse locatie…
Op maandag 15 maart 2010 speelden Tom Kerstens en het Utrecht String Quartet eindelijk de Nederlandse première van mijn kwintet Over het Water in de Amsterdamse Uilenburger Concerten. De echte première vond het jaar daarvoor plaats in Londen in de Purcell Room.
Over het Water gaat mij zeer aan het hart. Dat ik gitarist Tom Kerstens al zo lang (en goed) ken deed mij in 2007 besluiten bij dit, speciaal voor hem geschreven, stuk een persoonlijk thema als uitgangspunt te nemen. Een thema dat mijn leven al heel lang beheerste – maar waarvan ik mij nog niet zo bewust was toen ik, lang geleden, Tom nog regelmatig zag.
In 1946 liet mijn moeders familie hun door de oorlog geteisterde geboorteland achter zich – dat nog even Nederlands-Indië zou heten voor het in 1949 officieel Republik Indonesia werd. Zij vestigden zich voortaan in het blanke en koude Holland.
Over de herinnering, het verlies, de reis, het eeuwige verschil en het eeuwige in maaltijden gedenken van dit alles gaat ‘Over het Water’, compleet met een krontjong-orkestje, de muziek die ze niet Nederlands genoeg vonden om van te houden maar tegelijk te Indisch om niet naar te luisteren.
Een typisch Hollands thema dus, en dat niet zozeer vanwege het ‘water’. Het verblijf van Nederlanders in het koloniale ‘Nederlands-Indië’ dateert immers van de vroege 17e eeuw en het grootste moslimland ter wereld is dus zo’n 350 jaar onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. Een unieke historische situatie met een unieke demografische erfenis die men nergens aantreft dan in de Nederlanden en waar mijn moeders familie (en ik dus) deel van vormen.
Ook de locatie van het concert: de Synagoge in de Uilenburgerstraat, is eigenlijk oer-Hollands, maar op wat navranter wijze.
Naast mijn moeders heimwee-verhalen over Indië hoorde ik van mijn vader de verhalen over het Amsterdam van de jaren dertig – dat echte Mokum vol joodse Nederlanders. Martin Vissers, jarenlang mijn pianodocent, had een joodse vader die er in een varieté-orkest speelde. Zowel mijn vader als Martin vertelden graag jodenbakken – misschien om andere redenen. Ze zijn er bijna niet meer, de Amsterdamse joden, en tot die Hollandse erfenis, die echt Amsterdamse erfenis van het grootste percentage in West-Europa gedeporteerde joodse mensen horen ook de joodse componisten die nu in de Uilenburger Concerten door de Leo Smit Stichting met zoveel zorg en toewijding geëerd worden.
Tom Kerstens is directeur van de International Guitar Foundation & Festivals. Hij speelde Over het Water met zijn G+ Ensemble al eens (gedeeltelijk) op het openingsfestival van Kings Place in London in september 2008. Op zondag 14 maart 2010 speelden Tom en het USQ het ook in Figi in Zeist en ‘s avonds in De Toonzaal in Den Bosch.
Het programma op 15 maart (dat werd opgenomen door de NPS) was als volgt: Daniël Belinfante – Strijkkwartet Willem Wander van Nieuwkerk – Over the Water (première)
Dick Kattenburg – Strijkkwartet
Leo Smit – Strijkkwartet (zetting Jeff Hamburg)
Manuel de Falla – Homenaje (Le Tombeau de Claude Debussy)
Heitor Villa Lobos – Choros nr. 1
Astor Piazolla – Verano Porteno
Leo Brouwer – Quintetto voor gitaar en strijkkwartet
Utrecht String Quartet: Eva Koskinen – viool, Katherine Routley – viool, Joel Waterman – altviool, Sebastian Koloski – cello
Tom Kerstens – gitaar
Zie ook de website van de Uilenburger Concerten.
