mei 2008 – Waarom een werk voor beiaard en blokfluit? Niet omdat het misschien wel het eerste in zijn soort is…
Van Heinde en Verre heet het stuk dat ik schreef voor twee bijzondere musici: Arie Abbenes stadsbeiaardier van Utrecht) en meesterblokfluitiste Saskia Coolen. Waarom een stuk voor carillon en blokfluit? Die opmerkelijke combinatie van historische instrumenten stamt van een project van Saskia en Arie in het seizoen 2006 — 2007 rond de muziek van jonkheer Jacob van Eyck. Deze was niet alleen Utrechts stadsbeiaardier van 1625 tot 1657 maar luisterde in die tijd ook wekelijks het Janskerkhof op met zijn virtuoze blokfluitspel. Alleen Van Eyck’s blokfluitmuziek is in druk overgebleven, en Saskia en Arie hebben hoogtepunten daaruit verwerkt tot een bijzonder gezamenlijk carillon — blokfluitprogramma waarmee ze vele steden in Nederland bezochten en dat ook vastgelegd is op de cd Jacob van Eyck — A wonder for all the ages in his flute and bell-playing.
Toen de Utrechtse Klokkenspelvereniging dit jaar haar 80e verjaardag wilde vieren met onder andere de opdracht voor een nieuw werk was deze typisch Utrechtse combinatie hun voor de hand liggende keuze.
Het stuk is geschreven voor het carillon van de Domtoren, een prachtig klokkenspel van klokkengieters Francois en Pieter Hemony uit 1663. De plaats van de première was dan ook de Pandhof van de Domkerk (ook wel de Kloostergang genoemd), waar het geluid van de Hemony-klokken goed tot zijn recht komt in het samenspel met de blokfluit, en waar Saskia bovendien een prachtig plaatje vormde.
Het is een voorrecht en een genoegen met zulke goede musici te mogen werken.
Arie is een meester op de beiaard en een enorm veelzijdig musicus die alle stijlen beheerst, van Bach tot Bannink, zeg maar. In de nieuwste muziek heeft hij eveneens zijn sporen verdiend, getuige zijn cd ‘Bevroren Vuurwerk’. Bij het leren kennen van zo’n rijk maar weerbarstig instrument als het carillon was voor mij, absolute beginner, de hulp van zo’n kenner onmisbaar.
Ook Saskia is bekend met alle perioden in de muziek, niet alleen als solist, maar ook door haar werk met ensembles als Brisk en La Fontegara Amsterdam. Al jaren laat ik mij door haar inwijden in de geneugten van de verschillende types blokfluit.
“Samenspel” is een merkwaardige zaak wanneer je meer dan 80 meter van elkaar verwijderd bent. Ik heb in het stuk geprobeerd verschillende kanten van het samenspel te laten zien: de fluit die inbreekt in een beiaardsolo, het klokkenspel als ondertoon en tegenspel voor een lyrische episode, ritmisch tegenspel in een soort tango-passage, een ritmische slotmuziek.
Vast onderdeel van de act van Saskia en Arie is het contact via de mobiele telefoon, en ook die ontbreekt niet in het stuk, met ringtone en al.
In de zonovergoten Pandhof zat het publiek geloof ik geboeid te luisteren naar deze merkwaardige muzikale samenspraak.
Het stuk wordt weer gespeeld op 25 augustus in de serie Zomerconcerten van de Utrechtse Klokkenspelvereniging en gaat daarna op tour.
Meer over dit werk, waarschijnlijk het eerste in zijn soort, vindt u hier.
Deze video geeft een mooi beeld (en geluid) van Arie en de Hemony-carillons in Utrecht:
